Η συμβολή των ΜΜΕ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην προσπάθεια ενημέρωσης για τον καρκίνο

Η συμβολή των ΜΜΕ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην προσπάθεια ενημέρωσης για τον καρκίνο

 Στύλος Διονύσιος, Σακκάς Αριστοτέλης.

Φοιτητές Νοσηλευτικής στο Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης (ΑΤΕΙΘ)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

    Όσο η σύγχρονη επιστήμη αλλά και η τεχνολογία προχωράει και εξελίσσεται τόσο οι γνώσεις  γύρω από τον καρκίνο πληθαίνουν, ενώ τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και τα social media αναλαμβάνουν  την  δημοσιοποίηση  τους.

ΣΚΟΠΟΣ

Ήταν η παρουσίαση του ρόλου και του τρόπου με τον οποίο τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να βοηθήσουν στην ενημέρωση και στην ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σε θέματα που σχετίζονται με τον καρκίνο.

ΜΕΘΟΔΟΣ

    Έγινε βιβλιογραφική ανασκόπηση σχετικών άρθρων στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων Google Scholar, PubMed κατά τη χρονική περίοδο 2005-2015 στην αγγλική και ελληνική γλώσσα, με τη χρήση των εξής λέξεων κλειδιών : ΜΜΕ, Μέσα κοινωνικής Δικτύωσης, Υγεία, Πρόληψη.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) αποτελούν σήμερα τις κύριες πηγές ενημέρωσης για μεγάλο τμήμα του πληθυσμού παγκοσμίως.

    Η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, οι εφημερίδες, αλλά και τα ηλεκτρονικά ιστολόγια, τα φόρουμ, οι ιστοσελίδες (που είναι πολύ δημοφιλή μεταξύ των νέων ατόμων) μέσω λεκτικών και μη λεκτικών τεχνικών, μπορούν να περάσουν μηνύματα για υιοθέτηση συγκεκριμένων συμπεριφορών , για αποφυγή άλλων, και με τον τρόπο αυτό να συμβάλλουν στην πληροφόρηση ή ακόμη και στην μείωση εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου.

Το ενδιαφέρον του κοινού για θέματα υγείας  –  συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου – δεν είναι κάτι νέο, αυξάνεται με την ανάπτυξη των μέσων μαζικής ενημέρωσης, και κυρίως με την εξάπλωση του ιντερνέτ και των  κοινωνικών μέσων διαδικτύου.

Η αύξηση του ενδιαφέροντος του κοινού για θέματα υγείας αποδεικνύεται από τα ένθετα υγείας που δημοσιεύουν τα έντυπα και  διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης, τις τακτικές στήλες υγείας που γράφουν δημοσιογράφοι και γιατροί, τις εκπομπές ραδιοφώνου και τηλεόρασης, τα εξειδικευμένα portals ιατρικής ενημέρωσης που δημιουργούνται το ένα πίσω από το άλλο, τις κοινότητες ασθενών που δημιουργούνται στο ιντερνέτ. (Abraham,James et al, 2013)

Τα ΜΜΕ δεν μεταφέρουν απλά ειδήσεις, ο τρόπος, ο χρόνος και ο χώρος που αναφέρονται, το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται δηλ. ιατρικό ή κοινό λεξιλόγιο, σχόλια,  παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αντίληψης του κοινού σχετικά με το αν το προβαλλόμενο θέμα είναι σοβαρό, απειλητικό για την υγεία τους, αν δημιουργεί στον αναγνώστη ένα αίσθημα επείγοντος για να κάνει κάτι για την υγεία του.

Τί εννοούμε όμως με τον όρο αντίληψη? 

Η αντίληψη ορίζεται ως η πεποίθηση ή η γνώμη που συχνά σχηματίζουν πολλοί άνθρωποι βασισμένοι σε φαινόμενα. Η πραγματικότητα ορίζεται ως η κατάσταση των πραγμάτων ως έχουν, παρά όπως τυχόν τα φαντάζονται κάποιοι ότι έχουν. ( Jhonson A, 2014)

Με τη χρήση κυρίως της δύναμης της εικόνας γίνονται εκστρατείες, συνεχείς ενημερώσεις για θέματα που αφορούν τον καρκίνο και παρέχεται ένα σύγχρονο βήμα ενημέρωσης και  ευαισθητοποίησης κυρίως στους νέους, που το αποδέχονται και το χρησιμοποιούν ευρύτατα.

Μέσω της ενημέρωσης …….

1.       Επισημαίνεται ο ρόλος της πρόληψης

2.       Τονίζεται ο ρόλος της διατροφής  (Μείωση της παχυσαρκίας και της αρτηριακής πίεσης, αποφυγή αλκοόλ)

3.       Του καπνίσματος

4.       Και της άσκησης  στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων

Ο καρκίνος είναι μια νόσος που μπορεί να προληφθεί μέσα από αλλαγές στο τρόπο ζωής και συνδέεται με περιβαλλοντικούς παράγοντες στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων (90-95%).(Knol et al, 2012)

Η ενημέρωση συμβάλλει …..

•       Στην απομυθοποίηση της νόσου

•       Στην μείωση του στιγματισμού ασθενών και νόσου

•       Αλλαγή ακόμη και του λεξιλογίου των ανθρώπων ( μέχρι σήμερα, υπάρχει ακόμη τάση αποφυγής χρήσης λέξεων που σχετίζονται με τον καρκίνο) (Money, 2014)

•       Η ύπαρξη κοινωνικών δικτύων υποδηλώνει ότι άνθρωποι και διάφορες καταστάσεις της ζωής τους είναι αλληλοεξαρτώμενα, και υγεία και υπηρεσίες υγείας ξεπερνούν το άτομο ως προς τους τρόπους συμπεριφοράς των ασθενών, υγειονομικών, διοικητικών της υγείας και ερευνητών και γίνονται κτήμα όλων των ανθρώπων(Kirsten Smith and Nicholas Christakis, 2008).

•          Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από την φύση τους βασίζονται στην επικοινωνία και στη συμπεριφορά του ατόμου, τα οποία είναι βασικά συστατικά της ανάγκης να είμαστε “σε επαφή” ή “συνδεδεμένοι” με κάποιον, όπως ακριβώς γίνεται και στον μη ψηφιακό κόσμο.

Η ανάπτυξη κοινοτήτων (community building) αφορά το χτίσιμο σχέσεων εμπιστοσύνης και επικοινωνίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με στόχο:

1. Tη διαμόρφωση και ανάπτυξη σχέσεων είτε μεταξύ ασθενών είτε ασθενών-επαγγελματιών υγείας

• 2.       Ανταλλαγή απόψεων
• 
  
• 3.       Αντιμετώπιση κοινών ζητημάτων και ομαδική δημιουργία λύσεων σε προβλήματα

  ‘Η αξία της κοινωνικής δικτύωσης στο χώρο της υγείας’ Kostas Varsamos

Διάφορες ιστοσελίδες,όπως ‘Be strong.org.gr-ΜΕΙΝΕ ΔΥΝΑΤΟΣ’ παραθέτουν επιστημονικά άρθρα με εύκολο και κατανοητό λεξιλόγιο ώστε να ενημερωθούν πλήρως για τον καρκίνο, τα είδη του καρκίνου, τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης του και εστιάζει στην πληροφόρηση-ενημέρωση του κοινού και όλα αυτά ΔΩΡΕΑΝ.

Όλη αυτή η διαντίδραση βασίζεται και στην ταχύτητα μετάδοσης της πληροφορίας  με αποτέλεσμα , μεγάλο τμήμα πληθυσμού να μαθαίνει , να ευαισθητοποιείται και να δίνει π.χ αίμα όταν απαιτείται , να υπάρχει μεγάλη συμμετοχή σε εκδηλώσεις στην κοινότητα και φυσικά να αποτελεί βήμα κατάθεσης σκέψεων και απόψεων τόσο από ασθενείς, από τις οικογένειες του καθώς και από επαγγελματίες υγείας

Ιδιαίτερη λοιπόν προσοχή….

Θα πρέπει να δίνεται :

•       ΌΧΙ στη διάδοση και αναπαραγωγή μη διασταυρωμένων ειδήσεων και πληροφοριών

•       Αναφορά έγκυρων πηγών – Ενυπόγραφα άρθρα

•       Επιλεγμένες ιστοσελίδες αναγνωρισμένων εταιρειών, συλλόγων ασθενών, ιατρικών και άλλων επιστημονικών συλλόγων

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ

Από την διάγνωση του καρκίνου ο ασθενής και το οικογενειακό του περιβάλλον υποβάλλονται σε μία επίπονη και παράλληλα έντονη αγχωτική κατάσταση. Η επικοινωνία με τους ασθενείς αποτελεί θεμελιώδη αρχή της συνεργασίας και υποστήριξης από το Νοσηλευτικό προσωπικό.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

4 Φεβρουαρίου- Παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου

15 Φεβρουαρίου- Παγκόσμια ημέρα κατά του παιδικού καρκίνου

31 Μαΐου- Παγκόσμια ημέρα κατά του καπνίσματος

15 Σεπτεμβρίου- Ευρωπαϊκή κατά του καρκίνου του προστάτη

25 Οκτωβρίου- Παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου του μαστού

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η τεράστια δύναμη που έχουν αποκτήσει τα τελευταία χρόνια τόσο τα ΜΜΕ όσο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης,  μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την ουσιαστική ενημέρωση θεμάτων που σχετίζονται με την πρόληψη, την εμφάνιση, τη θεραπεία αλλά και την αποκατάσταση ασθενών με καρκίνο.